KETATWAN ARAN DESA ADAT PANJER
Mungwing bantang saparindik katatwan aran Desa Adat Panjer, rawuh mangkin durung kapanggih sane marupa prasasti nyuratang indik katatwan Desa Adat Panjer, sakewanten manut bawos para lingsir sane rihinan naenan uning, ngaksi, ngawacen, mireng babawosan para lingsir, manawi punika sane patut kagaga, pinaka larapan pacang anggen ngardi katatwan kawentenan Desa Adat Panjer.
Katatwan kawentenan Desa Adat Panjer sane uningayang titiang mangkin manut wacanan para lingsir ring Desa Adat asapuniki. Duk sane nguni sapamadeg kadigjayan Tohjaya jumeneng prabu mabhiseka Ratu Arya Benculuk utawi Arya Tegeh Kori.
Ida sang prabu maderbe pepatih sane mapesengan Dukuh Melandang, maderbe putri ayu, mapesengan Si Luh Semi, nyarengin dados wang jero ring Puri. Ida Sang Prabhu sampun ka-abih antuk pramisuari sane wicaksana nganutin asta brataning prabhu.
Risampune Si Luh Semi sane kaputri antuk Dukuh Melandang, sampun duwur, raris matemu karsa pada karsa, asih pada asih marep ring Ida Arya Tegeh Kori. Kasuwen-suwen Si Luh Semi metemu rasa pada rasa ring Arya Tegeh Kori, kancit mobot Si Luh Semi.
Kawentenan Si Luh Semi sampun macihna mobot, sampun taler kapratyaksa antuk pramisuarin Ida Arya Tegeh Kori, raris kabawos mangda Dukuh Melandang apang prasida tangkil ke Puri ring ajeng Ida maka paramiswarin Ida Sang Prabu. Risampune puput babawosan, katitah mangkin Dukuh melandang mangda ngelaksanayang titah kaprabon, patut Si Luh Semi molihang danda pati sawireh agung dosane melaksana asusila ring Puri Keraton, mangda nenten dados conto sane tan becik marep ring panjak-panjake sami.
Dukuh Melandang wantah guru rupaka Si Luh Semi, merasa kosek ring manah turmaning mangda maciri bhakti ring sang prabhu, sane wantah patut nyungsung, nampa nyuwun kepatihan, raris rikala tengah wengi Dukuh Melandang ngambil Si Luh Semi putrinnyane, pacang ngaruruh genah.
Risampune rawuh ring genahe sane katuju, irika Si Luh Semi pacang kepademang antuk Dukuh Melandang. Risampune katiwakan sanjata nyantos mawanti-wanti ping tiga olih Dukuh Melandang marep Si Luh Semi, janten ka alang-alangin antuk asu mabulu cemeng sane rawuh tan pesangkan. Raris Dukuh Melandang ngaregepang pakayunan, tan durus nibakang danda pati ring Si Luh Semi.
Mangda maciri sidaning karya, raris asune punika kapademang, tur kekaryanin gugumukan kadi gagumukan manusa. Ngawit duk punika gagumuke kawastanin Setra Buung Keneng, sane meteges :
Buung : mateges nenten durus padem utawi kapademang
Kaheneng : mateges kayun Dukuh Melandang heneng utawi mandeg pacang mademang Si Luh Semi, turmaning wenten ciri-ciri kahalangin antuk asu cemeng sane tan pesangkan wenten irika.
Selanturnyane Si Luh Semi kebakta nuju genahe ngelodang ring genahe sane sepi, sane kawastanin alas paku. Dukuh Melandang raris mawali tangkil ka puri, nguningayang Si Luh Semi sampun padem tur ke pendem ring setra Buung Keneng.
Kacaritayang mangkin Ida Dalem Klungkung lunga pacang muspa ring Pura Sakenan lan Uluwatu. Ring madyaning desa utawi ring alas sane madurgama, katah pepayonan inggih punika pepayonan/ entik-entikan paku. Irika raris Ida Dalem Klungkung majanggelang, irika raris Ida mekarya genah pasayuban, ngaturang pengrastiti mangda kaicen pemargi rahayu, ngantos mangkin genah punika kawastanin Pura Pakuwon. Antuk pasuwecan Ida Dalem Klungkung ledang mesanekan/ mejanggelan ring alas paku punika, raris wewidangan genah punika kapica waranugraha mewasta “Nyanggelan “ , duaning pemargin Ida jangel-jangel ngelintangin alas Paku, alas Pandan madurgama.
Risampune punika Ida ngelanturang pemargi kelod kauh, kadulurin antuk kekidungan, ngantos mangkin genahe punika kewastanin Kidung Alas / Alas arum. Pemargine raris kelanturang nyujur kelod kangin ngeruruh margine sane danganan, taler tan prasida antuk Ida ngelanturang pemargi santukan alase punika kalintang madurgama. Malih irika Ida mesanekan ngrastiti saking genahe punika, raris Ida ngaryanin pawaregan suci, lan sumur suci, pengastawane ring Ida betahara ring Pura Uluwatu. Sane mangkin genah suci punika megenah ring Pura Sudha ring Desa Sidakarya. Risampune punika Ida Dalem Klungkung matulak budal, malih ngeruruh pemargine nguni, Risampune rauh ring alas Paku utawi Nyanggelan punika, kairing antuk pangiring maka sami, Uparengga sane kabuat makadi, mamas, pangawin, bandrangan, ilen-ilen upakara upacara kapancerang ring genahe punika. Genahe punika kapica waranugraha olih Ida Dalem Klungkung kawastanin Desa “Pancer “santukan saking sapamargin Ida nyantos rauh ring genahe punika, mepanceran, inggian mamas, pangawin, bandrangan, ilen-ilen upacara sane pinaka druwen Ida prasida memancer. Kasuwen-suwen kruna “Pancer “ kaucap “Panjer”, rawuh mangkin.
Ida Dalem Klungkung ngararis mawali ke Klungkung kairing antuk pangiring sami, miwah wenten taler krama Desa Nyanggelan mangiring makta aran Nyanggelan ke Klungkung, punika mawinan ring klungkung wenten kawastanin Desa Nyanggelan, punika taler ring Panjer ring niskala kari kawastanin Jagat Nyanggelan.